कर्णाली समृद्धिको प्रमुख आधार मध्य एक हो कृषि क्षेत्र । कृषिमा आत्मनिर्भर कर्णालीलाई प्रदेश सरकार र यहाँका ७९ वटै स्थानीयतहले आवश्यक नीति कार्यक्रम र लगानी बढाउन सकेन आयात प्रतिस्थापन गर्न सक्ने अधिकतम सम्भावना छ । उत्पादन बढाउने नीति र उत्पादित वस्तुको बजारको अभावले कर्णालीका खाद्यान्न बाली निर्यात हुन सकेको छैन । आफ्नै उत्पादनले ५/६ महिना नपुग्ने कर्णाली आयातकै भरमा निर्भर छ ।

जिल्ला कृषि विकास कार्यालय जुम्लाको तथ्याङ्क अनुसार गत आर्थिक वर्ष २०७८/७९ मा जुम्लामा साढे १५ हजार मेट्रिकटन खाद्यान्न उत्पादन भएको छ । विगतको वर्षभन्दा ३ हजार मेट्रिकटन उत्पादन बढेपनि चार वर्षयता जुम्लाको रैथाने खाद्यान्न बाली उत्पादन घट्दै गएको छ ।

जुम्लामा गत वर्ष भएको बेमौसमी वर्षापछिको बाढीले क्षति गर्दा खेती विस्तार भएपनि उत्पादन वृद्धि हुन नसकेको कृषि विकास कार्यालय जुम्लाका सूचना अधिकारी शेर बहादुर भण्डारीले बताउनुभयो ।

उहाँका अनुसार आव २०७८/७९ मा मार्सी र उन्नत जातको गरी ६ हजार ६७ मेट्रिकटन धान उत्पादन भएको छ । गहुँ ५ हजार ३ सय मेट्रिकटन, वर्षे मकै ११ हजार ११५ मेट्रिकटन, ३८ सय ८५ मेट्रिकटन, जौ ६ हजार ८० मेट्रिकटन, फापर ९९मेट्रिकटन, उवा ३९ मेट्रिकटन, ६५ मेट्रिकटन, कागुनो १५ मेट्रिकटन उत्पादन भएको छ ।

त्यस्तै, जुम्लाको स्याउ पछिको प्रमुख नगदे बाली मध्यको सिमी भने २९ सय मेट्रिकटन उत्पादन हुँदा, दलन बाली तोरी १ सय ३३ मेट्रिकटन उत्पादन भएको सूचना अधिकारी भण्डारीले जानकारी दिनुभयो ।

साथै फलफूल तथा तरकारी उत्पादन पनि जुम्लामा उल्लेखीय रुपमा भएपनि बजारीकरण भने न्यून छ । स्याउनको राजधानीका रुपमा चिनिने जुम्लामा गत आवमा १८ हजार मेट्रिकटन स्याउ फलेको तथ्याङ्कले देखाएको छ ।

उत्पादनको ५० प्रतिशत मात्रै विक्री भयो । तथ्यांकअनुसार ओखर ८ सय मेट्रिकटन, बेसार ३० मेट्रिकटन, लसुन ३० मेट्रिकटन, खुर्सानी ६८० मेट्रिकटन, प्याज ९८५ मेट्रिकटन गरी जम्मा २२ प्रकारका खाद्यान्न तथा फलफूल तरकारी गरी जुम्लामा साढे १५ हजार मेट्रिकटन खाद्यान्न उत्पादन भएको छ । स्याउ, ओखर बाहेक अन्य उत्पादन सबै जिल्लामै खपत भएर पनि आयात गर्नुपर्ने अवस्था छ ।

कुन वर्षमा कति उत्पादन ?
लोपोन्मुख हुँदै गएको जुम्ली रैथाने बाली उत्पादन क्रमिक रुपमा घट्दै गएको छ । सरकारी तथ्याङ्क अनुसार आव २०७७/७८ मा जुम्लामा १२ हजार ३ सय ८ मेट्रिकटन मात्रै रैथाने बाली उत्पादन भएको थियो । जबकि, अघिल्ला वर्ष २०७४ देखि ०७६ साल सम्म २७ हजार १ सय १३ मेट्रिक टनभन्दा बढी रैथाने खाद्यान्न बाली उत्पादन भएको तथ्याङ्क छ ।

तर ३/४ वर्षयता भने लगभग १३ देखि १४ हजार मेट्रिकटनले उत्पादन घटेर पछिल्ला वर्षमा अधिकतम १५ हजार मेट्रिकटन मात्रै रैथाने बाली उत्पादन हुँदै आएको छ । सरकारी तथ्याङ्क हेर्दा जुम्ली रैथाने बाली उत्पादन घट्दै गएको र परनिर्भरता बढ्दै गएको स्पष्ट बुझिन्छ ।

युवालाई कृषिमा प्रेरित गर्ने नीति नहुनु, तीनै तहका सरकारले कृषिमा पर्याप्त लगानी नगर्नु, जलवायु परिवर्तनले उत्पादन घट्नु र प्राकृतिक प्रकोप बालीमा क्षति गर्नु लगायतका कारणले खाद्यान्न उत्पादन घट्दै गएको जिल्ला कृषि विकास कार्यालय जुम्लाका प्रमुख गणेश बहादुर अधिकारीले बताउनुभयो ।

जुम्लामा स्याउ, सिमि, ओखर, मार्सी धान लगायतका बालीको उत्पादकत्व वृद्धि भएपनि प्राकृतिक प्रकोपले उत्पादन घट्दो क्रममा छ ।

कर्णालीमा वर्षेनि ३ लाख बढी मेट्रिकटन खाद्यान्न आयात हुने गरेको सरकारी तथ्याङ्कले देखाएको छ । आफ्नै उत्पादनले ५/६ महिना नपुग्ने कर्णालीमा उत्पादन वृद्धिको नीति नहुँदा आयातमा निर्भर छ ।

कर्णालीमा वर्षभरि किनमेल हुने कुल खाद्यान्न बाली तथा तरकारी ३२ प्रतिशत मात्र कर्णालीका विभिन्न जिल्लामा उत्पादन हुने गरेको पाइएको छ ६८ प्रतिशत तरकारी खाद्यान्न आयातमै निर्भर छ । कर्णालीमा मुख्य गरी छिमेकी मुलुक भारतबाट कृषि उपज आयात आइरहेको छ ।

त्यसैगरी बाँके, महेन्द्रनगर, चितवन, बर्दियालगायतका स्थानबाट कर्णालीमा कृषि उत्पादन आयात भएका छन् । कर्णालीमा उत्पादन अघिल्ला वर्षहरू जस्तै पछिल्ला वर्षमा पनि आयात भने घटेको छैन ।

आइतवार, २२ माघ, २०७९ गते